Tuesday, March 13, 2012
Thursday, February 17, 2011
კომპიუტერის განვითარების მოკლე ისტორია
თეორიული მოსაზრებები, რომლებიც პერსონალური კომპიურეტის შექმნას დაედო სავფუძლად, საუკუნოვან ისტორიას ითვლის და თავს იჩენს ბევრი მეცნიერის შრომებში. ამ იდეის პრაქტიკული რეალიზაცია მხოლოს XX საუკუნის მეორე ნახევარში მოხერხდა. განვითარების მაღალი ეტაპების მეშვეობით, გამოთვლითი ტექნიკა ძალზე სწრაფად გაუმჯობესდა. აღსანიშნავია, რომ ეს პროცესი ამჟამადაც მიმდინარეობს. ჩვენმა წინაპარმა ლერწმის ჩარჩოზე გაჭიმულ თოკზე მძივები აასხა, ყოველ თოკზე 10 ცალი. ასე შეიქმნა პირველი სათვლელი მოწყობილობა - საანგარიშო ანუ აბაკი. აბაკის გავრცელებასა და თვლის მეთოდების შექმნაში განსაკუთრებული წვლილი მიუძღვის ფრანგ მეცნიერს - ჰერბერტს (950 -1003). აბაკს, იყენებდნენ ბაბილონელები, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 4-5 ათასი წლის წინ.
უდიდესი ისტორიული მოვლენა, რომელმაც განსაზღვრა მათემატიკის შემდგომი განვითარება, თვლის პოზიციური სისტემის შექმნა იყო. როგორც ჩანს, იგი შემოიღეს 4000 წლის წინ ძველ ბაბილონში. ჩვენთვის ჩვეული ათობითი პოზიციური ნუმერაცია შექმნეს ძველმა ინდუსებმა. ინდოეთიდან არაბების საშუალებით
ნუმერაციის ეს სისტემა ციფრების აღნიშვნასთან ერთად (რომლებსაც ჩვენ "არაბულს" ვუწოდებთ) გადმოვიდა ევროპაში და შემდეგ კი გავრცელდა ყველა ქვეყანაში.
აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ გერმანელი მათემატიკოსი გოტფრიდ ვილჰელმ ლაიბნიცი (1646-1716) 40 წლის მანძილზე აქტიურად საქმიანობდა არითმომეტრის შესაქმნელად და გასაუმჯობესებლად. მის მიერ აგებულ მანქანას შეეძლო არა
როგორც ისტორიამ გვიჩვენა, ბებიჯის ჩანაფიქრი, რომ გამომთვლელი მანქანა ემართათ პერფობარათების საშუალებით, წინასწარმეტყველური იყო. პერფობარათების გამოყენების იდეა რეალური გახდა მას შემდეგ, რაც იგი 1804 წელს ფრანგმა გამომგონებელმა ჟოზეფ მარი ჟაკარმა (1752-1834) გამოიგონა საქსოვი დაზგის მუშაობის ავტომატიზაციისთვის.
სხვადასხვა ამოცანების ამოხსნის დროს, გამომთვლელი მანქანის მიერ შესასრულებელ ოპერაციათა აღმწერი თეორიის განვითარების გარეშე, ამ მანქანის მართვა შეუძლებელა. ასე, რომ აუცილებელი გახდა მეცნიერების ახალი მიმართულების - პროგრამირების შექმნა, რაშიც დიდი წვლილი მიუძღვის ცნობილი ინგლისელი პოეტის, ჯორჯ გორდონ ბაირონის ერთადერთ ქალიშვილს - ადა აუგასტას - გრაფ ლავლეისის მეუღლეს.. ვრცლად
ჩარლზ ბებიჯი
ჩარლზ ბებიჯი
ადამიანი, რომელმაც პირველად გამოთქვა გამომთვლელი მანქანის ფუნდამენტური იდეა და შეეცადა მის განხორციელებას, იყო ინგლისელი მეცნიერი ჩარლზ ბებიჯი (1791-1871). კემბრიჯის უნივერსიტეტის პროფესორი ჩარლზ ბებიჯი 1822 წელს შეეცადა აეგო ავტომატურად მოქმედი მექანიკური საანგარიშო მანქანა. ცდამ მარცხი განიცადა, რადგან ასეთი მანქანის შექმნა ტექნიკურად საკმაოდ რთული აღმოჩნდა.
1834 წელს ბებიჯი იწყებს მუშაობას თავის მთავარ ქმნილებაზე - გამომთვლელ მანქანაზე, რომელსაც მან "ანალიზური" (Analytical Engine) უწოდა და რომელსაც უნდა ამოეხსნა ყველა ის ამოსახსნელი ამოცანები, რომელსაც ხსნიდნენ მათემატიკოსები და ინჟინრები. აღნიშნულ მანქანას გააჩნდა ცენტრალური პროცესორული მოწყობილობა, მეხსიერბა და პერფობარათები, რომელზეც გადაიტანებოდა გარკვეული პროგრამები. ბებიჯის მანქანას შეეძლო ოცნიშნა რიცხვებზე ოპერირება.
ამრიგად, გამომთვლელი მანქანა იმუშავებდა ადამიანის ჩარევის გარეშე, თუ მას ვაცნობებდით, რა ოპერაციები უნდა შეესრულებია (რა რიცხვებზე და რა თანამომდევრობით). ეს პრინციპი დღეს ეგმ-ის პროგრამული მართვის პრინციპის სახელითაა ცნობილი და საფუძვლად უდევს კომპიუტერის მუშაობას.
როგორც ისტორიამ გვიჩვენა, ბებიჯის ჩანაფიქრი, რომ გამომთვლელი მანქანა ემართათ პერფობარათების საშუალებით, წინასწარმეტყველური იყო. პერფობარათების გამოყენების იდეა რეალური გახდა მას შემდეგ, რაც იგი 1804 წელს ფრანგმა გამომგონებელმა ჟოზეფ მარი ჟაკარმა (1752-1834) გამოიგონა საქსოვი დაზგის მუშაობის ავტომატიზაციისთვის.
ადამიანი, რომელმაც პირველად გამოთქვა გამომთვლელი მანქანის ფუნდამენტური იდეა და შეეცადა მის განხორციელებას, იყო ინგლისელი მეცნიერი ჩარლზ ბებიჯი (1791-1871). კემბრიჯის უნივერსიტეტის პროფესორი ჩარლზ ბებიჯი 1822 წელს შეეცადა აეგო ავტომატურად მოქმედი მექანიკური საანგარიშო მანქანა. ცდამ მარცხი განიცადა, რადგან ასეთი მანქანის შექმნა ტექნიკურად საკმაოდ რთული აღმოჩნდა.
1834 წელს ბებიჯი იწყებს მუშაობას თავის მთავარ ქმნილებაზე - გამომთვლელ მანქანაზე, რომელსაც მან "ანალიზური" (Analytical Engine) უწოდა და რომელსაც უნდა ამოეხსნა ყველა ის ამოსახსნელი ამოცანები, რომელსაც ხსნიდნენ მათემატიკოსები და ინჟინრები. აღნიშნულ მანქანას გააჩნდა ცენტრალური პროცესორული მოწყობილობა, მეხსიერბა და პერფობარათები, რომელზეც გადაიტანებოდა გარკვეული პროგრამები. ბებიჯის მანქანას შეეძლო ოცნიშნა რიცხვებზე ოპერირება.
ამრიგად, გამომთვლელი მანქანა იმუშავებდა ადამიანის ჩარევის გარეშე, თუ მას ვაცნობებდით, რა ოპერაციები უნდა შეესრულებია (რა რიცხვებზე და რა თანამომდევრობით). ეს პრინციპი დღეს ეგმ-ის პროგრამული მართვის პრინციპის სახელითაა ცნობილი და საფუძვლად უდევს კომპიუტერის მუშაობას.
როგორც ისტორიამ გვიჩვენა, ბებიჯის ჩანაფიქრი, რომ გამომთვლელი მანქანა ემართათ პერფობარათების საშუალებით, წინასწარმეტყველური იყო. პერფობარათების გამოყენების იდეა რეალური გახდა მას შემდეგ, რაც იგი 1804 წელს ფრანგმა გამომგონებელმა ჟოზეფ მარი ჟაკარმა (1752-1834) გამოიგონა საქსოვი დაზგის მუშაობის ავტომატიზაციისთვის.
ადამიანი და კომპიუტერი (ელექტრონული მანქანა)
ადამიანის ტვინში მიმდინარე პროცესები ძალზე რთულია, მაგრამ ენერგიულ უჯრედებს შორის სიგნალის გადაცემა ექვემდებარება ბუნებაში არსებულ ერთ-ერთ უმარტივეს ლოგიკურ წესს: ნერვიული უჯრედი ატარებს ან არ ატარებს სიგნალს ანუ ინფორმაციას. ე.ი უჯრედი “ჩართულია” ან “გამორთული “.
დღევანდელი კომპიუტერების მოქმედების პრინციპი უმარტივეს ლოგიკას “კი”-ს და “არა”-ს ეყრდნობა. მეხსიერების ელემენტების მდგომარეობა “ჩართულია” ან “გამორთული”. ამრიგად შეიმჩნევა ადამიანის ენერგიული სისტემისა და ელექტრონულ გამომთვლელი მანქანების უჯრედების მოქმედების პრინციპების ანალოგია. ინჟინრებს, რომლებიც აგებდნენ პირველ ეგმ-ს არ აინტერესებდათ ტვინის ფიზიოლოგია, ამიტომ აღნიშნულ პრინციპს ვერც შეამჩნევდნენ. ბუნებრივია, ისმის კითხვა: რა წესით და როგორი მიმდევრობით ხდება ტვინში ინფორმაციის დამუშავება? ე.ი როგორია ტვინის მუშაობის ალგორითმი.
ალგორითმს უწოდებენ გამოთვლის ისეთ სისტემას, რომლის გარკვეული მიმდევრობით გამოყენებას მივყავართ დასმული ამოცანის ამოხსნამდე.
ადამიანის ნერვიული სისტემა იწრთობა და ვითარდება დიდი ევოლუციური პერიოდის განმავლობაში. ნერვიული სისტემის ძირითადი კვანძია ტვინი. ტვინი განსაცვიფრებლად რთული და საიმედო ბიოლოგიური სისტემაა. იგი უძლებს გარკვეულ მექანიკურ, ტემპერატურულ, გამოსხივებით ზემოქმედებას. მაგრამ თუ მასზე მოქმედებენ ნარკოზით ან ალკოჰოლით, შესაბამისად იცვლება ტვინის გამოთვლითი Fფუნქცია. სისხლის ჩაქცევითა თუ ათასი სხვა ზემოქმედებით ისპობა ათასობით ნეირონი, მაგრამ ტვინი მაინც ცოცხლობს და სწორად ფუნქციონირებს.
დღევანდელი კომპიუტერების მოქმედების პრინციპი უმარტივეს ლოგიკას “კი”-ს და “არა”-ს ეყრდნობა. მეხსიერების ელემენტების მდგომარეობა “ჩართულია” ან “გამორთული”. ამრიგად შეიმჩნევა ადამიანის ენერგიული სისტემისა და ელექტრონულ გამომთვლელი მანქანების უჯრედების მოქმედების პრინციპების ანალოგია. ინჟინრებს, რომლებიც აგებდნენ პირველ ეგმ-ს არ აინტერესებდათ ტვინის ფიზიოლოგია, ამიტომ აღნიშნულ პრინციპს ვერც შეამჩნევდნენ. ბუნებრივია, ისმის კითხვა: რა წესით და როგორი მიმდევრობით ხდება ტვინში ინფორმაციის დამუშავება? ე.ი როგორია ტვინის მუშაობის ალგორითმი.
ალგორითმს უწოდებენ გამოთვლის ისეთ სისტემას, რომლის გარკვეული მიმდევრობით გამოყენებას მივყავართ დასმული ამოცანის ამოხსნამდე.
ადამიანის ნერვიული სისტემა იწრთობა და ვითარდება დიდი ევოლუციური პერიოდის განმავლობაში. ნერვიული სისტემის ძირითადი კვანძია ტვინი. ტვინი განსაცვიფრებლად რთული და საიმედო ბიოლოგიური სისტემაა. იგი უძლებს გარკვეულ მექანიკურ, ტემპერატურულ, გამოსხივებით ზემოქმედებას. მაგრამ თუ მასზე მოქმედებენ ნარკოზით ან ალკოჰოლით, შესაბამისად იცვლება ტვინის გამოთვლითი Fფუნქცია. სისხლის ჩაქცევითა თუ ათასი სხვა ზემოქმედებით ისპობა ათასობით ნეირონი, მაგრამ ტვინი მაინც ცოცხლობს და სწორად ფუნქციონირებს.
შეუძლია თუ არა სუპერკომპიუტერს (მანქანას) ადამიანის დამორჩილება
ამ თემამ მხატვრული ლიტერატურიდან სამეცნიერო ნიმუშებშიც გადმოინაცვლა. მაგ: კლუიტონი წიგნში ,,რობოტების ერა” (1955) დაბეჯითებით ამტკიცებს, რომ დადგება დრო, როცა ყველაფერს რობოტები გააკეთებენ. ეს კი გამოიწვევს ადამიანის გონებრივ დაკნინებას. სამაგიეროდ, რობოტები შეიძენენ უფრო მეტ გამოცდილებას, აჯობებენ ადამიანებს ცოდნაში, საბოლოოდ ისინი შეიგნებენ თავის ყოვლისშემძლეობას; შეუძლიათ ადამიანის გაავლენის სფეროდან გამოვიდნენ, დაიპყრონ ენერგიის წყაროები და ბოლოს გაილაშქრონ ადამიანთა მოდგმის წინააღმდეგ. კლეიტონის მტკიცებით კაცობრიობა რობოტებთან ბრძოლაში დაიღუპება.
ცხადია ეს მსჯელობა მცდარია!
ერთი რამ უდაოა, კომპიუტერი დიდად ეხმარება ადამიანს წარმოების საკითხებში. ასევე დიდია მისი როლი სახელმწიფოს სხვადასხვა სფეროს (პოლიტიკური, ეკონომიკური, სამხედრო ძლიერების) მართვის საკითხებში.
აღსანიშნავია ინტელექტუალური რობოტების როლი რადიაციასთან დაკავშირებულ ექსპერიმენტებში. (ჩერნობილში გამოყენებული იქნა ავტომატ-მანიპულატორები) რომლებიც ადამიანის გარეშე მუშაობდნენ.
ვერავინ და ვერაფერი ვერ შეცვლის ადამიანს. ტექნიკურად რაოდენ სრულყოფილიც არ უნდა იყოს მანქანა, მას ვერასოდეს მივანიჭებთ ისეთ თვისებებს, როგორიც არის თავდადება, ვაჟკაცობა, გმირობა. მაგრამ ერთიაა: რობოტები თავდადებულნი არიან იმ პროგრამის შესრულებაში, რაც მათ ჩაუნერგეს და რომლის შესრულებაც მათ მოეთხოვებათ.
,,რობოტების ერის~ დაწყების ფაქტი სახეზეა და ამდენად, ადამიანის უსაფრთხოების და სხვაგვარი სოციალური პრობლემაც თავისთავად დღის წესრიგშია.
რობოტები და მათი პროფესიები
დღეს სიტყვები ,,კომპიუტერი” და ,,რობოტი” სინონიმურად ჟღერს. ამ ნახევარი საუკუნის წინ, ალბათ, არ ეცოდინებოდა ჩეხ მწერალს კარელ ჩაპეკს, რომ მის მიერ პიესაში პირველად ნახმარი სიტყვა ,,რობოტი” ასე გავრცელდებოდა. Pპიესის ერთ-ერთი გმირი, კომპანიის გენერალური დირექტორი ამბობს: ,,რობოტები ხალხი არაა,.... ისინი მექანიკურად ჩვენზე სრულყოფილნი არიან, მათ გააჩნიათ არაჩვეულებრივად ძლიერი ინტელექტი, მაგრამ მათ არა აქვთ სული.”
შეიძლება ინტელექტი შეფასდეს რაიმე უნივერსალური კრიტერიუმით? ასეთი კრიტერიუმი არ არსებობს. რობოტების მიმართ ამ მხრივ გარკვეული შეფასებები დიდი ხანია დადგენილია.
როცა რობოტს ადამიანის გარკვეულ სამუშაო ფუნქციას აკისრებენ, ცდილობენ მას გადასცენ ადამიანის გონიერების ისეთი თავისებურებანიც, როგორიცაა ზეპირმეტყველება, ინფორმაციის ურთიერთგაცვლა, მართვის სხვადახვა პრობლემის გადაჭრა, სახეთა გამოცნობა, თვითსწავლება, სამოქმედო გეგმის შედგენა. ამჟამად დიდი ყურადღება ექცევა ისეთი რობოტების შექმნას, რომელთაც შეუძლიათ ადამიანისაგან დამოუკიდებლად გონივრული მოქმედება. Lლაბორატორიულ პირობებში და ზოგიერთი არაზუსტად დასმული საკითხის ადამიანისაგან დამოუკიდებლად გადაჭრა.
რობოტის თავისებურებებია: მოცემული ამოცანის პირობებში გარკვევა, მოქმედების გეგმის შედგენა (სტრატეგია და ტაქტიკა), გარემოს შესწავლა და საგანთა გამოცნობა. საჭირო მოქმედებებს იგი ხშირად ადამიანის დაუხმარებლად ასრულებს.
რობოტი არის რთული ავტომატურ-კიბერნეტიკული სისტემა, რომელიც ასრულებს ადამიანისათვის დამახასიატებელ ფუნქციებს, ფიზიკურ და გონებრივ მოქმედებებს. რობოტები განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან ისევე, როგორც სხვადასხვა ტიპის ავტომატები. ცნობილია, უმარტივესი ტიპის ავტომატები, რომლებიც მუშაობის სხვადასხვა უბანზე ცვლიან ადამიანს.
ამჟამად ძნელია, ზუსტად დადგინდეს რობოტების ჯგუფები, კლასები, რადგანაც ისინი ძალზე სწრაფად იჭრებიან ჩვენს ცხოვრებაში, მაგრამ მაინც ანსხვავებენ რობოტების ოთხ ძირითად ჯგუფს:
1. რობოტები - კიბერნეტიკული ავტომატები, - რომლებსაც აქვს გადაადგილების უნარი (ძირითადად რელსებზე_ და ადამიანს ენაცვლებიან ფიზიკურ შრომაში. ასეთ რობოტებს აქვთ ავტომატური შემსრულებელი მექანიზმები ავტომატური ხაზები). მათ იყენებენ მეტალურგიულ ქარხნებში. მანქანების დეტალების დამზადებისათვის და ა. შ. ესენი პირველი თაობის რობოტებია.
2. მმართავი რობოტები - ანუ ისეთი ავტომატები, რომლებიც ადამიანის აზროვნების და შემოქმედებითი პროცესების იმიტაციას ასრულებენ. Mმათ იყენებენ რთული გამოთვლითი და ლოგიკური ამოცანების გადასაწყვეტად. მართავი რობოტების ანალიზის ბლოკები შეიცავენ თვითმაორგანიზებელ სისტემებს, რომლებიც სწორ ორიენტაციას ავლენენ გარკვეულ რთულ სიტუაციებსა და გამოთვლებში.
ასეთ რობოტებს აქვთ სამოქმედო პროგრამის შემტანი მოწყობილობა და მიღებული ბრძანებების გადამუშავების მექანიზმები. ასეთი რობოტები გამოიყენებიან რთული საწარმოო პროცესების ჩასატარებლად სატელევიზიო და სხვა ქარხნებში, საპროექტო-საკონსტრუქტორო ორგანიზაციებში, მაგალითად, ელექტრონული მანქანების მოწყობილობების დასაპროექტებლად, ნახაზების შესადგენად, სხვადასხვა სახის დეტალის გაანგარიშებისათვის და სხვა.
3. სამართავი რობოტები – ანუ ისეთი სისტემები, რომლებიც ასრულებენ ოპერაციას მოძრავი ავტომატების დახმარებით, როდესაც საკომანდო პუნქტი საიდანაც ხდება კონტროლი და მართვა გარკვეულ მანძილზეა. მათ იყენებენ რადიოაქტიურ ელემენტებზე ცდების ჩატარებისას მაღალ ტემპერატურებზე ნივთიერებების კვლევის დროს, ბირთვული რეაქციების წარმოების ტექნიკაში და ა.შ.
4. საინფორმაციო რობოტები – რთული ტიპის ავტომატები, რომლებიც გამოიყენება ადამიანისათვის არახელსაყრელ, ძნელად მისადგომ სამუშაო გარემოში. აღნიშნული რობოტებისაგან განსხვავებით, ეს უკანასკნელნი გარეშე მონაცემების დახსომებისა და შემდგომ მათი გარდაქმნის ფუნქციებს ფართოდ იყენებენ.
თანამედროვე რობოტებს უკვე აქვთ ,,მხედველობისა” და ,,გრძნობის” ორგანოები. ამგვარ ერუდიტებს შეუძლიათ ადამიანისაგან დამოუკიდებლად გადაწყვეტილების მიღება იმ ამოცანებში, რაც მას დაევალება გარკვეული განუსაზღვრელობის პირობით.
მეორე თაობის რობოტებს აქვთ მხედველობითი, ბგერითი, შეხების ინფორმაციათა გადამწოდები. ე.ი. მეორე თაობის რობოტებს აქვთ ,,გრძნობა” და ,,მხედველობა”. გარდა ამისა, პირველი თაობის რობოტებისაგან განსხვავებით, მას თავის სისტემაში აქვს მმართველი კომპიუტერი.
მეორე თაობის რობოტებს უწოდებენ აგრეთვე მგრძნობიარე რობოტებს. ისინი დიდი წარმატებით გამოიყენებიან კოსმოსურ კვლევაში, წყალქვეშა სამუშაოებში და ა. შ. რაც შეეხება მესამე თაობის რობოტებს -ინტელექტუალურ რობოტებს, მათ გააჩნიათ ხელოვნური ინტელექტის ელემენტები.
კომპიუტერი გარემოს მონაცემების ანალიზის საფუძველზე ადგენს რობოტის სვლაგეზის პროგრამას, რომელშიც შესაძლებელია ერთმანეთს ენაცვლებოდეს აღნიშნული ქვეპროგრამებითი განსაზღვრული მოქმედებანი.
ამრიგად, ინფორმაციის დაგროვება, დამუშავება და დამახსოვრება გარემოს მოდელის შექმნის პროცესში წარმოადგენს რობოტის სწავლების ერთ-ერთ მარტივ ფორმას.
ცხადია ეს მსჯელობა მცდარია!
ერთი რამ უდაოა, კომპიუტერი დიდად ეხმარება ადამიანს წარმოების საკითხებში. ასევე დიდია მისი როლი სახელმწიფოს სხვადასხვა სფეროს (პოლიტიკური, ეკონომიკური, სამხედრო ძლიერების) მართვის საკითხებში.
აღსანიშნავია ინტელექტუალური რობოტების როლი რადიაციასთან დაკავშირებულ ექსპერიმენტებში. (ჩერნობილში გამოყენებული იქნა ავტომატ-მანიპულატორები) რომლებიც ადამიანის გარეშე მუშაობდნენ.
ვერავინ და ვერაფერი ვერ შეცვლის ადამიანს. ტექნიკურად რაოდენ სრულყოფილიც არ უნდა იყოს მანქანა, მას ვერასოდეს მივანიჭებთ ისეთ თვისებებს, როგორიც არის თავდადება, ვაჟკაცობა, გმირობა. მაგრამ ერთიაა: რობოტები თავდადებულნი არიან იმ პროგრამის შესრულებაში, რაც მათ ჩაუნერგეს და რომლის შესრულებაც მათ მოეთხოვებათ.
,,რობოტების ერის~ დაწყების ფაქტი სახეზეა და ამდენად, ადამიანის უსაფრთხოების და სხვაგვარი სოციალური პრობლემაც თავისთავად დღის წესრიგშია.
რობოტები და მათი პროფესიები
დღეს სიტყვები ,,კომპიუტერი” და ,,რობოტი” სინონიმურად ჟღერს. ამ ნახევარი საუკუნის წინ, ალბათ, არ ეცოდინებოდა ჩეხ მწერალს კარელ ჩაპეკს, რომ მის მიერ პიესაში პირველად ნახმარი სიტყვა ,,რობოტი” ასე გავრცელდებოდა. Pპიესის ერთ-ერთი გმირი, კომპანიის გენერალური დირექტორი ამბობს: ,,რობოტები ხალხი არაა,.... ისინი მექანიკურად ჩვენზე სრულყოფილნი არიან, მათ გააჩნიათ არაჩვეულებრივად ძლიერი ინტელექტი, მაგრამ მათ არა აქვთ სული.”
შეიძლება ინტელექტი შეფასდეს რაიმე უნივერსალური კრიტერიუმით? ასეთი კრიტერიუმი არ არსებობს. რობოტების მიმართ ამ მხრივ გარკვეული შეფასებები დიდი ხანია დადგენილია.
როცა რობოტს ადამიანის გარკვეულ სამუშაო ფუნქციას აკისრებენ, ცდილობენ მას გადასცენ ადამიანის გონიერების ისეთი თავისებურებანიც, როგორიცაა ზეპირმეტყველება, ინფორმაციის ურთიერთგაცვლა, მართვის სხვადახვა პრობლემის გადაჭრა, სახეთა გამოცნობა, თვითსწავლება, სამოქმედო გეგმის შედგენა. ამჟამად დიდი ყურადღება ექცევა ისეთი რობოტების შექმნას, რომელთაც შეუძლიათ ადამიანისაგან დამოუკიდებლად გონივრული მოქმედება. Lლაბორატორიულ პირობებში და ზოგიერთი არაზუსტად დასმული საკითხის ადამიანისაგან დამოუკიდებლად გადაჭრა.
რობოტის თავისებურებებია: მოცემული ამოცანის პირობებში გარკვევა, მოქმედების გეგმის შედგენა (სტრატეგია და ტაქტიკა), გარემოს შესწავლა და საგანთა გამოცნობა. საჭირო მოქმედებებს იგი ხშირად ადამიანის დაუხმარებლად ასრულებს.
რობოტი არის რთული ავტომატურ-კიბერნეტიკული სისტემა, რომელიც ასრულებს ადამიანისათვის დამახასიატებელ ფუნქციებს, ფიზიკურ და გონებრივ მოქმედებებს. რობოტები განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან ისევე, როგორც სხვადასხვა ტიპის ავტომატები. ცნობილია, უმარტივესი ტიპის ავტომატები, რომლებიც მუშაობის სხვადასხვა უბანზე ცვლიან ადამიანს.
ამჟამად ძნელია, ზუსტად დადგინდეს რობოტების ჯგუფები, კლასები, რადგანაც ისინი ძალზე სწრაფად იჭრებიან ჩვენს ცხოვრებაში, მაგრამ მაინც ანსხვავებენ რობოტების ოთხ ძირითად ჯგუფს:
1. რობოტები - კიბერნეტიკული ავტომატები, - რომლებსაც აქვს გადაადგილების უნარი (ძირითადად რელსებზე_ და ადამიანს ენაცვლებიან ფიზიკურ შრომაში. ასეთ რობოტებს აქვთ ავტომატური შემსრულებელი მექანიზმები ავტომატური ხაზები). მათ იყენებენ მეტალურგიულ ქარხნებში. მანქანების დეტალების დამზადებისათვის და ა. შ. ესენი პირველი თაობის რობოტებია.
2. მმართავი რობოტები - ანუ ისეთი ავტომატები, რომლებიც ადამიანის აზროვნების და შემოქმედებითი პროცესების იმიტაციას ასრულებენ. Mმათ იყენებენ რთული გამოთვლითი და ლოგიკური ამოცანების გადასაწყვეტად. მართავი რობოტების ანალიზის ბლოკები შეიცავენ თვითმაორგანიზებელ სისტემებს, რომლებიც სწორ ორიენტაციას ავლენენ გარკვეულ რთულ სიტუაციებსა და გამოთვლებში.
ასეთ რობოტებს აქვთ სამოქმედო პროგრამის შემტანი მოწყობილობა და მიღებული ბრძანებების გადამუშავების მექანიზმები. ასეთი რობოტები გამოიყენებიან რთული საწარმოო პროცესების ჩასატარებლად სატელევიზიო და სხვა ქარხნებში, საპროექტო-საკონსტრუქტორო ორგანიზაციებში, მაგალითად, ელექტრონული მანქანების მოწყობილობების დასაპროექტებლად, ნახაზების შესადგენად, სხვადასხვა სახის დეტალის გაანგარიშებისათვის და სხვა.
3. სამართავი რობოტები – ანუ ისეთი სისტემები, რომლებიც ასრულებენ ოპერაციას მოძრავი ავტომატების დახმარებით, როდესაც საკომანდო პუნქტი საიდანაც ხდება კონტროლი და მართვა გარკვეულ მანძილზეა. მათ იყენებენ რადიოაქტიურ ელემენტებზე ცდების ჩატარებისას მაღალ ტემპერატურებზე ნივთიერებების კვლევის დროს, ბირთვული რეაქციების წარმოების ტექნიკაში და ა.შ.
4. საინფორმაციო რობოტები – რთული ტიპის ავტომატები, რომლებიც გამოიყენება ადამიანისათვის არახელსაყრელ, ძნელად მისადგომ სამუშაო გარემოში. აღნიშნული რობოტებისაგან განსხვავებით, ეს უკანასკნელნი გარეშე მონაცემების დახსომებისა და შემდგომ მათი გარდაქმნის ფუნქციებს ფართოდ იყენებენ.
თანამედროვე რობოტებს უკვე აქვთ ,,მხედველობისა” და ,,გრძნობის” ორგანოები. ამგვარ ერუდიტებს შეუძლიათ ადამიანისაგან დამოუკიდებლად გადაწყვეტილების მიღება იმ ამოცანებში, რაც მას დაევალება გარკვეული განუსაზღვრელობის პირობით.
მეორე თაობის რობოტებს აქვთ მხედველობითი, ბგერითი, შეხების ინფორმაციათა გადამწოდები. ე.ი. მეორე თაობის რობოტებს აქვთ ,,გრძნობა” და ,,მხედველობა”. გარდა ამისა, პირველი თაობის რობოტებისაგან განსხვავებით, მას თავის სისტემაში აქვს მმართველი კომპიუტერი.
მეორე თაობის რობოტებს უწოდებენ აგრეთვე მგრძნობიარე რობოტებს. ისინი დიდი წარმატებით გამოიყენებიან კოსმოსურ კვლევაში, წყალქვეშა სამუშაოებში და ა. შ. რაც შეეხება მესამე თაობის რობოტებს -ინტელექტუალურ რობოტებს, მათ გააჩნიათ ხელოვნური ინტელექტის ელემენტები.
კომპიუტერი გარემოს მონაცემების ანალიზის საფუძველზე ადგენს რობოტის სვლაგეზის პროგრამას, რომელშიც შესაძლებელია ერთმანეთს ენაცვლებოდეს აღნიშნული ქვეპროგრამებითი განსაზღვრული მოქმედებანი.
ამრიგად, ინფორმაციის დაგროვება, დამუშავება და დამახსოვრება გარემოს მოდელის შექმნის პროცესში წარმოადგენს რობოტის სწავლების ერთ-ერთ მარტივ ფორმას.
Subscribe to:
Posts (Atom)